گیاهان برای رشد عالی نیاز به مواد مغذی متنوعی دارند. یکی از مهم ترین گروه مواد مغذی برای رشد گیاهان، هورمون ها هستند. سیتوکینین یک کلاس از هورمون رشد گیاهی هستند که تقسیم سلولی تقویت کرده و به تنظیم رشد گیاهان کمک می کنند. اگرچه سیتوکینین به صورت طبیعی در گیاه تولید می شود اما کود هورمون سیتوکینین به صورت خارجی نیز برای تنظیم رشد گیاه می تواند داده شود. برای آشنایی با طریقه مصرف کود سیتوکینین با ادامه این پست از شهر گل ماهک همراه ما باشید.
کود هورمون سیتوکینین گیاهی چیست؟
اگر چه شواهد حاکی از این است که این هورمون می تواند رشد گیاهان را تقویت کند اما مکانیسم های این فریند به طور دقیق شناسایی نشده است. سطوح سیتوکینین بیان ژنی، تقسیم سلولی و دیگر فرآیندهای درگیر در رشد و تکثیر گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین بطور معمول سطوح بالای این هورمون باعث افزایش سرعت رشد گیاهان می شود با این وجود مقادیر بالای آن می تواند برای گیاه مضر بوده و به پلاسیدگی و حتی مرگ آن منجر شود.
این هورمون جذاب همچنین پیری و فرآیندهایی را که مانع از رشد در گیاه می شود به تاخیر می اندازد. این کار را با افزایش تولید پروتئین های جدید و در عین حال محدود کردن تخریب پروتئین های قدیمی انجام می دهد. به این ترتیب، سیتوکینین به مبارزه با استرس غیرزیستی که می تواند ناشی از خشکسالی، رطوبت بیش از حد و دمای شدید باشد، کمک کند. این کار را با به تاخیر انداختن روند طبیعی پیری انجام می دهد که توسط ترشح یک هورمون دیگر به نام اتیلن ایجاد می شود.
تفاوت کود هورمون سیتوکینین و اکسین
اکسین و سیتوکینین هورمون‌های حیاتی در رشد گیاه هستند و به طور طبیعی با غلظت‌های متغیر در طول فصل های متفاوت در گیاه وجود دارند. حضور و فعالیت آنها با سایر هورمون ها متفاوت است که بیشتر به صورت خاموش و روشن عمل می کنند و فقط در زمان های خاص وجود دارند.
در جایی که اکسین به گیاه سیگنال می دهد که به سمت بالا رشد کند، سیتوکینین پیامی را به گیاه می فرستد تا رشد جانبی خود را آغاز کند. در نتیجه این خانواده از هورمون ها به طور فعال تقسیم سلولی را تحریک کرده و به گیاه اجازه می دهند تا اندام های جدیدی مانند ریشه ها و شاخساره ها را ایجاد کند.
نحوه عملکرد کود سیتوکینین در گیاه
سیتوکینین تا حد زیادی در بافت ریشه سنتز می شود و سپس به سمت بالا حرکت می کند. مقداری از تولید آن همچنین در برگهای در حال رشد رخ می دهد. مواد مغذی حرکت کرده و در بافت گیاهی که سطوح بالاتری از سیتوکینین بیان می شود، تجمع می یابند.
معایب کود هورمون سیتوکینین
اگرچه استفاده از این محصولات هورمونی رشد فواید احتمالی دارد، اما ممکن است اثرات مضری نیز برای گیاه ایجاد کند. با محلول پاشی این فرآورده ها سطح طبیعی این هورمون ها در گیاه افزایش می یابد و باعث تغییر جهت انرژی گیاه می شود. در برخی موارد، گیاهان با سیتوکینین اعمال شده کوچکتر به نظر می رسند و سیستم ریشه کمتر توسعه یافته ای پیدا می کنند.
کاربرد سیتوکینین ها چیست؟
- این هورمون نقش مهمی در کشت بافت دارد، چرا که در تقسیم سلولی و همچنین در مورفوژنز تاثیرگذار است.
- با تازه نگه داشتن گل ها، شاخه ها و سبزیجات برای چند روز ماندگاری آنها را افزایش می دهد. بنابراین کشاورزان می توانند آنها را برای مدت طولانی تری به صورت تازه بفروشند.
- پیری قسمت های دست نخورده گیاه را به تاخیر می اندازد.
- نقش مهمی در پاتوژنز گیاه با القای مقاومت در برابر برخی باکتری های بیماری زا ایفا می کند.
طریقه مصرف کود سیتوکنین برای گیاهان چگونه است؟
یکی از راه های ممکن مصرف سیتوکینین استفاده مستقیم به جوانه و یا استفاده از خمیر، اسپری یا قطره است. این تیمار باعث تقویت جوانه زنی و ارتقای تشکیل گل در شاخه‌های موقعیت دوم می‌شود.
شایع‌ترین نوع سیتوکنین گیاهی چیست؟
رایج‌ترین شکل طبیعی سیتوکینین در گیاهان زاتین است، اما بسیاری از سیتوکینین های طبیعی دیگر از جمله دی هیدروزاتین، ایزوپنتنیل ادنین یا بنزیل ادنین جدا شده‌اند. سیتوکینین ها در اکثر بافت های گیاهی وجود دارند. آنها عمدتاً در محل بیوسنتز می شوند.
آیا سیتوکینین به گلدهی کمک می کند؟
سیتوکینین ها نقش اساسی در الگوسازی و رشد تخمک دارند.
آیا سیتوکینین به رشد میوه کمک می کند؟
تصور می شود که سیتوکینین ها نقش مهمی در رشد میوه، به ویژه تقسیم سلولی دارند.
کمبود سیتوکینین چگونه دیده می شود؟
کمبود سیتوکینین منجر به کاهش فعالیت مریستم های رأسی شاخه رویشی، گلی و پریموردیای برگ می شود که نشان دهنده نیاز مطلق به این هورمون است. در مقابل، سیتوکینین ها تنظیم کننده منفی رشد ریشه و تشکیل ریشه جانبی هستند.
آیا استفاده از سیتوکینین گیاهان برای انسان بی خطر است؟
روش‌های زیادی برای استفاده از کود هورمون سیتوکینین در مراحل مختلف رشد گیاه وجود دارد. انتظار می رود که استفاده از این مواد برای افزایش رشد و بلوغ محصولات زراعی، هیچ اثر نامطلوبی برای انسان نداشته باشد. در آزمایشات روی حیوانات آزمایشگاهی، سیتوکینین و کینتین اثرات سمی حداقلی را نشان دادند.
